نقش آمریکا و روسیه در بحران‌های ژئوپلیتیکی گرجستان و اوکراین

Authors

  • ابوالفضل باقری اژیه دانش آموخته روابط بین الملل دانشگاه اصفهان
  • عنایت اله یزدانی دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
Abstract:

فروپاشی شوروی پیامدهای مهمی در حوزه‌های مختلف ژئو‌پلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی برای روسیه به همراه داشت و موقعیت این کشور در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی را به نحو قابل ‌ملاحظه‌ای تنزل داد. این نزول قدرت در مناطق موردعلاقه روسیه بیش از همه آشکارتر بود؛ به طوری که ایالات ‌متحده از فرصت به دست آمده نهایت استفاده را برد و استراتژی بلندمدتی را برای جلوگیری از «قدرت بزرگ شدن» روسیه با بهره گیری از ابزار نفوذ در «مناطق خارج نزدیک» برای خود ترسیم کرد. این وضعیت، شرایط را به‌گونه‌ای رقم زد که روس‌ها دیگر نتوانند رویکرد انفعالی در مقابل برتری خواهی آمریکا را تحمل کنند. آن‌ها تلاش آمریکا برای تثبیت نظام تک‌قطبی را به چالش کشیدند و استقرار این نظام را نه ‌تنها غیرقابل ‌پذیرش، بلکه در شرایط موجود غیرممکن دانستند. بدین ترتیب، رقابت‌های ژئوپلیتیکی برای تعیین نظم دلخواه میان دو قدرت بالا گرفت که در وقوع بحران‌های منطقه‌ای گرجستان 2008 و اوکراین 2014 بیش‌ترین نقش را نیز دارا بود. یافته‌ها بیانگر آن است که آمریکا همچنان رقیب ژئوپلیتیکی روسیه است و روسیه نیز برای قدرت بزرگ شدن در سطح جهان، به توانایی مهار و تسلط بر کشورهای اقماری شوروی سابق نیازمند است. بر این اساس سؤال اصلی مقاله این است که مداخله آمریکا و روسیه در این دو بحران تا چه اندازه ناشی از تأثیرگذاری انگاره‌های ژئوپلیتیکی دو قدرت بوده است؟ فرضیه مقاله این است که رقابت آمریکا و روسیه در این بحران‌ها در راستای تلاش واشنگتن برای تداوم برتری خواهی و مهار ظهور روسیه به‌عنوان یک قدرت بزرگ جهانی و در مقابل در راستای طرد شدن نظم تک‌قطبی از سوی روسیه به‌منظور مقابله با برتری‌طلبی آمریکایی، تفسیر می‌شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تقابل سازه‌انگارانۀ آمریکا و روسیه در اوکراین

رقابت‌های پنهان و آشکار آمریکا و روسیه در سال‌های پس از جنگ سرد همچنان تداوم یافته است. کشورهای جداشده از اتحاد شوروی از کانون­های رقابت راهبردی دو کشور در قبال یکدیگر هستند. از یک­سو آمریکا افزایش نفوذ و سیطره بر این جمهوری­ها را در چارچوب هدف‌های کلان خود مبنی بر ورود به حیات‌خلوت روسیه از راه گسترش ناتو به منطقه و کاهش نفوذ روسیه در منطقه می‌داند؛ اما از دیگر­سو این راهبرد آمریکا منافع سیاسی...

full text

ریشه های رویارویی آمریکا و روسیه در بحران اوکراین

خوش بینی در خصوص شکل گرفتن فصلی متفاوت در روابط آمریکا وروسیه که با به قدرت رسیدن بوریس یلتسین درمسکو وجاهت فزون­تری یافته بود مدت زمان طولانی دوام نیاورد. سیاست آمریکا درخصوص گسترش ناتو به شرق، به­ ویژه کوشش این کشور در اواخر دهه اول قرن بیست ویکم برای ورود اوکراین به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی و تلاش­های قدرت­های مطرح اروپایی در این باره، زیربناهای لازم را برای بحرانی شدن روابط ایالات متحده ...

full text

تقابل سیاست خارجی روسیه و آمریکا در گرجستان

چکیده پس از فروپاشی شوروی و اعلام استقلال جمهوری گرجستان در آوریل 1991، پایه اصلی سیاست این کشور بر عدم وابستگی به روسیه و ایجاد روابط نزدیک با آمریکا و متحدان غربی‌اش بنا شد. با وقوع انقلاب رز و انتخاب میخائیل ساآکاشویلی به ریاست جمهوری، یکی از اصلی ترین اهداف وی قدرتمند کردن کشور با حل مناقشات داخلی گرجستان در مناطق آجاریا، آبخازیا و اوستیای جنوبی بود. پس از پنج سال تلاش برای مدیریت صلح آمی...

full text

ژئوپلیتیک اوکراین و نقش آن در رقابت روسیه و ایالات ‌متحده آمریکا

چکیده  در 21 نوامبر 2013 ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور  اوکراین در اجلاسی در لیتوانی توافقنامه تجاری و تعامل با اتحادیه اروپا را لغو کرد و از امضای آن سر باز زد. این موضوع باعث اعتراضات گسترده در اوکراین شد و با کشته شدن 5 نفر از معترضان، اوکراین وارد جدی‌ترین بحران سیاسی خود پس از انقلاب نارنجی در 2004 شد. همانند سایر بحران‌ها ازجمله بحران سوریه در سال 2011 ر...

full text

ژئوپلیتیک اوکراین و نقش آن در رقابت روسیه و ایالات ‌متحده آمریکا

چکیده  در 21 نوامبر 2013 ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهور  اوکراین در اجلاسی در لیتوانی توافقنامه تجاری و تعامل با اتحادیه اروپا را لغو کرد و از امضای آن سر باز زد. این موضوع باعث اعتراضات گسترده در اوکراین شد و با کشته شدن 5 نفر از معترضان، اوکراین وارد جدی‌ترین بحران سیاسی خود پس از انقلاب نارنجی در 2004 شد. همانند سایر بحران‌ها ازجمله بحران سوریه در سال 2011 ر...

full text

جایگاه کلیسا و دیپلماسی مذهبی در سیاست خارجی روسیه، مطالعه موردی: اوکراین و گرجستان

مذهب مقوله‌‌ای فراتر از سرزمین و مبنایی برای هویت فراملی محسوب می‌‌شود. ازاین‌رو، منبعی برای قدرت نرم در میان کشورهای هم‌‌کیش و عموما همجوار است. جمهوری فدارتیو روسیه و تعدادی از کشورهای حوزه خارج نزدیک ارتدوکس مذهب هستند که در گذشته‌ای نه چندان دور تحت یک واحد سیاسی مشترک به نام اتحاد جماهیر شوروی قرار داشتند. در آن زمان همه سیاست<...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 4

pages  259- 261

publication date 2017-02-19

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023